Jak pomóc uczniom w zapamiętywaniu? Edukacja przez działanie oraz tworzenie połączeń z emocjami i wydarzeniami

Bezcenne doświadczenia

P oszerzanie wiedzy to klucz do osiągnięcia sukcesu zarówno w edukacji, jak i późniejszej karierze zawodowej. Uczymy się przez całe życie. Najpierw mówić, chodzić, później czytać i pisać... Jednak co to dokładnie znaczy "uczyć się"?

Z akademickiego punktu widzenia nauka to proces poznawczy, który prowadzi do modyfikacji zachowania danej osoby pod wpływem doświadczeń. W powyższym procesie najważniejszą rolę odgrywa mózg. To właśnie w nim zachodzi szereg zjawisk, które umożliwiają ludziom przyswajanie wiedzy i zdobywanie nowych umiejętności.

Jak widać kluczowe w tym przypadku jest słowo "doświadczać". Żadne dziecko nie uczy się przecież ojczystej mowy poprzez wkuwanie słówek. Podobnie jest w szkole. Monotonny wykład szybko wyleci z pamięci, ponieważ umysł nie jest w stanie przez dłuższy czas skupić się na mało angażującym zajęciu. Aby uczeń w pełni zrozumiał i na długo zapamiętał dane zagadnienie, powinien go przede wszystkim doświadczyć.

Emocje a nauka

Dużą rolę w efektywnym uczeniu się odgrywają też... emocje! Neurobiolog Gerald Hüther zwraca uwagę na to, że małe dzieci osiągają stan zachwycenia od 20 do 50 razy dziennie. W tych momentach zauważalna jest wzmożona produkcja białek, które są wykorzystywane do tworzenia nowych połączeń pomiędzy neuronami¹.

Zaangażowanie emocjonalne jest więc niezwykle ważne w procesie edukacji. Radość przy pracy często wiąże się u dzieci z wizualizacją efektu. W momencie pobudzenia emocjonalnego mózg intensywniej buduje, rozwija i wzmacnia ślad pamięciowy. Wniosek jest prosty - uczymy się szybciej i chętniej rzeczy, które nas interesują.

Stare kontra nowe

Obecnie jedną z najbardziej efektywnych metod edukacyjnych jest uczenie poprzez działanie (learning by doing). Propagatorem takiego podejścia był amerykański filozof i pedagog John Dewey, który uważał, że klasyczne sposoby nauczania zabijają w dziecku jego naturalną ciekawość świata. Krytykował schematyczne podejście do edukacji i zarazem podkreślał znaczenie indywidualnych predyspozycji ucznia, które powinno się umacniać.

Patrząc z perspektywy czasu Dewey miał sporo racji, ponieważ jednym z największych problemów polskiej oświaty jest brak elastyczności i bardzo ograniczona przestrzeń na wspieranie talentów uczniów.

Preferowaną formą nauczania wciąż jest przekazywanie informacji ocenianych na podstawie testów teoretycznych. A trzeba pamiętać, taki uczeń pewnego dnia wkroczy na rynek pracy, który zweryfikuje nie tylko jego wiedzę, ale także decyzyjność, przedsiębiorczość i kreatywne myślenie. Dlatego tak ważne jest wdrażanie w szkołach nauki przez działanie.

Edukacja przez aktywizację

Wśród największych zalet aktywnych metod nauczania można wymienić większą motywację do nauki, rozwinięcie praktycznych umiejętności czy indywidualizację procesu edukacyjnego. Dzieci, które biorą udział w różnego rodzaju projektach czy eksperymentach są bardziej otwarte na wiedzę i pracę zespołową. Szlifują przy tym bezcenne umiejętności komunikacji, selekcjonowania informacji oraz logicznego myślenia.

Poniżej kilka pomysłów na przeprowadzenie lekcji metodą nauki przez działanie.

• Matematyka - zadaniem uczniów będzie stworzenie projektu, w którym zaplanują zagraniczną wycieczkę. Każdy uczeń dostanie do dyspozycji określoną pulę (fikcyjnych) pieniędzy, którą przeznaczy na transport, nocleg, wyżywienia oraz dodatkowe atrakcje. Do wyboru będzie kilka destynacji, natomiast dzieci samodzielnie znajdą w internecie lub katalogach informacje o cenach samolotu, autobusów, hotelu, restauracji itp.
• Język polski - po omówieniu lektury dzieci wcielą się w rolę rysowników, tworząc alternatywą przygodę na podstawie wylosowanego motywu. Dzięki temu utrwalą materiał oraz będą się uczyć kreatywnego myślenia.
• Język angielski - zadaniem uczniów będzie zbudowanie drzewa z klocków. Po skończonej pracy nauczyciel może zadać pytanie odnoszące się do koloru czy liczby klocków wykorzystanych do budowli.

Ponadto nauczyciele powinni wykazywać się cierpliwościa i dać podopiecznym czas na zrozumienie nowej metody. Warto też chwalić uczniów, podsycać ich ciekawość i nie karać za brak lub nieadekwatne wyniki ich działań. Równie ważna jest analiza różnych rozwiązań i przeżyć związanych z wykonywaniem danego zadania.

Nauka z głową

Nauczyciel nie tylko przekazuje wiedzę, ale jest też mentorem, który uczy dzieci życia w przyszłym świecie. W nim nie liczy się umiejętność bezbłędnego liczenia i wkuwania na pamięć, a raczej sprawne wyszukiwanie informacji, testowanie nowych rozwiązań oraz szybka adaptacja. Oczywiście nauka jest procesem złożonym i skomplikowanym. Jednak sposobów na zdobywanie wiedzy jest wiele. Warto z nich korzystać i pokazać uczniom, że utrwalanie materiału nie musi się wiązać z wielogodzinnym ślęczeniem nad ksiażką.

___

¹ Emocje mają pozytywny wpływ na naukę. Szkoła uśmiechu (holistic.news)