Work-life balance w pracy nauczyciela.
Czy to możliwe?

Co to jest work-life balance?

U trzymanie równowagi pomiędzy pracą a życiem prywatnym jest niezwykle ważne dla zachowania zdrowia psychicznego i fizycznego. Właśnie o tym mówi popularna idea work-life balance, która zakłada oddzielenie czasu wolnego od zawodowych obowiązków.

Termin work-life balance pojawił się pod koniec lat 70' ubiegłego wieku w Wielkiej Brytanii i podkreślał problem pracoholizmu oraz wypalenia zawodowego. Wówczas menedżerowie i szefowie korporacji zaczęli zwracać uwagę na to, że zbyt duża liczba przepracowanych godzin wpływa negatywnie na kreatywność, wydajność i zaangażowanie pracowników.

Sytuacja w Polsce

Mimo upływu lat problem nie traci na aktualności, a wręcz się nasila. Potwierdzają to chociażby badania przeprowadzone w 2021 r. przez portal LiveCareer, z których wynika, że Polacy tracą w pracy ponad godzinę dziennie na czynnościach, które nie wchodzą w zakres ich obowiązków. Znajdujemy się też w niechlubnej czołówce najbardziej zapracowanych narodów wśród państw należących do OECD (Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju)¹.

Warto jednak zaznaczyć, że w koncepcji work-life balance nie chodzi o to, by pracować krócej. Istotne jest natomiast poczucie satysfakcji z wykonywanej pracy i realizacja celów zawodowych w zgodzie z własnymi wartościami.

Wyzwania w osiągnięciu work-life balance w zawodzie nauczyciela

Praca nauczyciela wymaga zaangażowania, pasji oraz odpowiedzialności. To nie tylko przekazywanie wiedzy, ale również dzielenie się doświadczeniami, pobudzanie kreatywności, motywowanie oraz rozwijanie systemu wartości młodego człowieka.

Warto przy tym zaznaczyć, że już od wielu dekad profesja pedagoga cieszy się dużym uznaniem społecznym i uchodzi za zawód prestiżowy. Jednak sami nauczyciele postrzegają pracę w oświacie zgoła inaczej.

Na negatywny odbiór rzeczywistości zawodowej w placówkach edukacyjnych wpływają m.in. niskie zarobki i nienormowany czas pracy, który często wykracza poza harmonogram zajęć lekcyjnych.

Mowa tu o popołudniowych radach pedagogicznych, wielogodzinnych przygotowaniach do zajęć czy sprawdzaniu prac uczniów.

Ponadto dużym utrudnieniem są przepełnione klasy, wysoki poziom hałasu, biurokracja, roszczeniowe postawy rodziców, a także brak wsparcia ze strony dyrekcji oraz braki kadrowe.

Wszystkie wyżej wymienione sytuacje stwarzają realne ryzyko wypalenia zawodowego spowodowanego m.in. przez stres. Zgodnie z publikacją Teacher Wellbeing Index z 2019 r. stres w pracy nauczyciela przyczynia się do powstania innych trudnych sytuacji w życiu prywatnym. Są to głównie:

• bezsenność,
• wahania nastroju,
• płaczliwość,
• przejadanie się,
• problemy z koncentracją,
• trudności z zapamiętywaniem².

Jak osiągnąć równowagę?

Istnieje kilka skutecznych metod na osiągnięcie work-life balance w zawodzie nauczyciela. Poniżej najważniejsze z nich.

• Zarządzanie czasem - warto stworzyć harmonogram, który pomoże zaplanować rytm i tempo działań. Powinno się w nim znaleźć miejsce na pracę i odpoczynek. Tutaj, oprócz tradycyjnych kalendarzy, przydatne są różnego rodzaju aplikacje mobilne.
• Rozwijanie zainteresowań pozazawodowych - nowe hobby nie tylko pomoże się zrelaksować, ale także sprawi, że trudniej będzie przenosić sprawy ze szkoły do domu.
• Poznanie obrazu samego siebie - warto dostrzec nie tylko swoje słabości i ograniczenia, ale także zdolności oraz talenty. Ta wiedza pomoże realizować siebie w życiu zawodowym.
• Superwizja - regularne konsultacje zapewniają komfort psychiczny i dają okazję do bieżącego rozwiązywania dylematów. Jest to najskuteczniejsza metoda przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu.

Zdrowie jest najważniejsze

Jakie korzyści przynosi zachowanie harmonii pomiędzy obowiązkami zawodowymi a życiem prywatnym? To przede wszystkim poprawa nastroju i redukcja poziomu stresu. W dłuższej perspektywie to także większa efektywność i zadowolenie z pracy.

Na koniec warto dodać, że samopoczucie nauczyciela przekłada się bezpośrednio na jego relacje z klasą i jakość przekazywanej wiedzy. Zatem zadbanie o zdrowie psychiczne to nie tylko inwestycja w siebie. To także inwestycja w przyszłość edukacyjną i społeczną.

___

¹ Work-life balance: co to jest po polsku? Przykłady i porady (livecareer.pl)

² Dr K. O'Brien, Wellbeing - Teaching For Success, Hodder Education, str. 5