Zabawa, doświadczanie i nauka w jednym? Pedagogika przygody jako skuteczne narzędzie edukacji
Zgodnie z aktualnymi wytycznymi UE nadrzędnym założeniem edukacji powinna być umiejętności uczenia się. Ścieżek do osiągnięcia tego celu jest wiele, jednak jedną z najskuteczniejszych metod jest doświadczanie wiedzy poprzez dotyk, słuch i wzrok. Dlatego już od jakiegoś czasu w Polsce można zauważyć wzrost zainteresowania pedagogiką przygody, będącej nurtem edukacji pozaformalnej. Co dokładnie kryje się pod tym pojęciem, czego uczy i jakie korzyści może przynieść uczniom?
Szczypta historii
P edagogika przygody to subdyscyplina, która łączy w sobie założenia outdoor education, adventure education oraz pedagogiki przeżyć. Za jej głównego prekursora uznaje się żyjącego na przełomie XIX i XX wieku amerykańskiego filozofa i pedagoga Johna Dewey’a.
Głosił on, że "edukacja, aby mogła osiągnąć swoje cele zarówno na poziomie indywidualnym, jak i na poziomie społecznym, musi opierać się na doświadczeniu, które zawsze jest rzeczywiście życiowym doświadczeniem jakiejś jednostki"1.
Ponadto Dewey krytykował przestarzały (już wówczas) model edukacji, który jego zdaniem był oderwany od rzeczywistości. Proponował, aby szkolną społeczność przekształcić na wspólnotę podobną do tej, w której dziecko na co dzień funkcjonuje. Nauczyciel powinien być w tym wszystkim przewodnikiem, który wspiera i wskazuje, a nie narzuca swoje poglądy i rozwiązania.
Amerykański filozof nie był jednak pierwszą osobą, która zwróciła uwagę na ważną rolę zmysłów w procesie nauki. "Powiedz mi, a zapomnę. Pokaż mi, a zapamiętam. Pozwól mi zrobić, a zrozumiem" - pisał już 500 lat p.n.e. Konfucjusz.
Główne założenia pedagogiki przygody
W powyższym nurcie priorytetem jest całościowy rozwój osobowości człowieka przy wykorzystaniu przygody oraz działanie w grupie w kontakcie z otaczającym ją środowiskiem.
Oprócz tego ważnym założeniem pedagogiki przygody jest rozwój tzw. umiejętności miękkich: kreatywności, rozwiązywania konfliktów, czy zdolności do radzenia sobie w trudnych sytuacjach.
Warto wspomnieć, że edukacja poprzez doświadczanie to zazwyczaj ulubiona forma zajęć dzieci i młodzieży. Sprzyja współpracy, obniża poziom stresu oraz uczy wykorzystywania wiedzy w praktyce.
To nie tylko sposób na świetną zabawę, ale i efektywna metoda nauki. Zaangażowanie wielu zmysłów pozwala bowiem na szybsze zapamiętywanie, a praca, którą wykonujemy, jest przyjemniejsza. Dlaczego? Ponieważ mózg traktuje wielozmysłową aktywność, jako... rozrywkę!
"Nauczanie musi pobudzać jak największą liczbę zmysłów. Włączać wzrok, tak samo jak słuch, dotyk, a najlepiej jeszcze węch czy smak. No i ruch" - zauważa psycholog dr Urszula Sajewicz-Radtke na łamach "Gazety Wyborczej"2.
Kilka ważnych zasad
Najpopularniejszymi formami pedagogiki przygody są wycieczki, gry zespołowe w terenie, wspinaczka, sporty wodne, itp. Dla przedszkolaków i dzieci z młodszych klas mogą to być nawet wyjścia na plac zabaw lub do parku.
Trzeba jednak pamiętać, że nie chodzi tutaj wyłącznie o miło spędzony czas. Zabawa ma przede wszystkim czegoś uczyć, a ruch na świeżym powietrzu dodatkowo sprzyja rozwijaniu koordynacji, umiejętności poznawczych i wzbogaca ogólny rozwój dzieci.
Organizując lekcję na zewnątrz warto wziąć pod uwagę kilka istotnych zasad. Najważniejsze jest bezpieczeństwo, dlatego przed wyjściem należy dokładnie przeanalizować miejsce wyprawy pod względem infrastruktury, a także odległości od budynku szkoły.
Kluczowy jest również odpowiedni ubiór, a także wszelkie narzędzia dydaktyczne, które przydadzą się podczas lekcji w plenerze takie jak przybory plastyczne, lupy, czy notesy.
Kreatywny i skuteczny sposób na naukę
Tradycyjne lekcje kojarzą się z wielogodzinnym siedzeniem w ławce, pilnym słuchaniem nauczyciela i często niestety z... nudą.
Pedagogika przygody pokazuje jednak, że edukacja może być ciekawą, twórczą i inspirującą przygodą. Wystarczy wdrożyć odpowiednie narzędzia, które jednocześnie dają możliwość zabawy oraz nabywania kluczowych kompetencji dzięki doświadczeniom. Dzięki niej dzieci uczą się spostrzegawczości, pracy w grupie, a także rozwijają inteligencję emocjonalną i dbają o kondycję fizyczną. Taka niecodzienna lekcja z pewnością będzie dla uczniów ciekawą odmianą i pozostawi wiele miłych wspomnień.
___
1 Korzenie i założenia pedagogiki przygody na świecie, s. 21-22, https://www.wuw.pl/download-attachment.php?h=m7G5RMSUpaSXl2W3ksfK1dSVpXR1VYST
2 O. Woźniak, Jak się uczyć, żeby się nauczyć i nie zwariować, [w] - Gazeta Wyborcza, dostęp: 4.11.2024 r. https://wyborcza.pl/7,75400,14573949,jak-sie-uczyc-zeby-sie-nauczyc-i-nie-zwariowac.html